Helemaal veilig bestaat niet

Er was de afgelopen week een hoop te doen rond de veiligheid in de trein. Reden om daaraan eens wat woorden vuil te maken. Welke gevaren liggen er voor de machinist, de conducteur en de passagier zoal op de loer? U kunt bij een botsing gewond raken, of erger. U kunt worden mishandeld. U kunt worden beroofd. Geen opbeurende gedachten.

Laten we eerst meer wel even constateren, dat 100% veilig niet bestaat. Niet in de trein, en ook niet daarbuiten. De werknemer heeft recht op een behoorlijk veilige werkplek. Dat geldt voor de treinmachinist. En voor de conducteur. Maar ook voor de vrachtwagenchauffeur en de kantoorbediende. De treinmachinist kan ernstig in de problemen komen als zijn trein een botsing krijgt. Met een andere trein. Of met een vrachtauto op een overweg. Maar ook de vrachtwagenchauffeur loopt het risico op letsel bij een botsing of bij het lossen van zijn vrachtwagen. En de kantoorbediende kan ook zijn nek breken over het snoertje van de printer. De grootste kans op letsel loop je overigens thuis. Omdat je van het keukentrapje valt. Of in de doorzonwoning van de trap naar de bovenverdieping. Natuurlijk, 100% veilig OV is mogelijk. Dan rijden we nergens harder dan 10 kilometer per uur, zitten in iedere coupe twee politiemensen en een verpleegkundige en zijn de treinkaartjes dertig keer zo duur als nu. Nou ja, eh... Laat ook maar. Als we een béétje normaal blijven doen, moeten we constateren dat 100% veilig gewoon niet bestaat.

Maar goed, de machinistenvakbond van de FNV heeft nu alarm geslagen bij de Inspectie Leefomgeving en Transport. Want bij een naderende aanrijding kan de machinist zijn cabine niet altijd ontvluchten als het druk is in de trein. Hij moet dan een deur opendoen, die veelal geblokkeerd is doordat reizigers op het balkon staan. Maar ja, die reizigers hebben geen keus, nu de NS steeds vaker te korte treinen lijkt in te zetten en de treinen uitpuilen, en daarmee dus ook de balkons. Persoonlijk heb ik het meer te doen met al die reizigers die ondanks hun dure treinkaartjes als haringen in een ton worden vervoerd. Lopen die eigenlijk niet ook gevaar bij een botsing? En de kans dat een treinmachinist bij een botsing om het leven komt is gelukkig maar heel erg klein. En laat duidelijk zijn: ik vind dat iedere werknemer in ons land recht heeft op een voldoende veilige werkplek. Maar de laatste ongelukken waarbij een machinist in zijn cabine overleed, die ik mij herinner, zijn al een hele poos geleden. En die ongelukken werden overigens veroorzaakt doordat de machinisten getroffen waren door een hartaanval, en hebben dus niets te maken met drukte op het balkon achter de bestuurderscabine. Maar goed, het probleem dat machinisten bij nood hun cabine niet kunnen ontvluchten als het druk is in de trein, is vrij eenvoudig op te lossen. De deur tussen de cabine en het balkon is een klapdeur. Die kan inderdaad erg moeilijk open als er iemand achter staat. Vervang die deur dan door een schuifdeur! Die kan altijd open. Probleem opgelost. De treinmachinist kan dan altijd zijn cabine uit als hij daarvoor kiest. Machinisten spreken onderling nu vrij ongerust over een incident waarbij de trein op een overweg op een gestrande pantsertank van het leger was gebotst. Maar wees eens reëel: zoiets komt natuurlijk maar heel zelden voor. En nogmaals: 100% veilig bestaat niet. Dat geldt voor de machinist tijdens de uitoefening van zijn werk én voor de passagier tijdens zijn reis.

Tot zover de kans om te verongelukken bij een botsing. Dan de mishandeling. Een conducteur wordt weleens bespuwd, geslagen of erger. De straffen daarvoor kunnen mij niet streng genoeg zijn. Want van mensen die werken in de publieke dienst blijf je gewoon af. Punt uit. Overigens zal ik één voorval nooit vergeten. Een conducteur werd in de trein bedreigd door een passagier, en op het perron tegen de grond geslagen. Samen met nog iemand ben ik toen bovenop de dader gesprongen. Toen de politie was gearriveerd, vond de conducteur het niet nodig om aangifte te doen! Ik heb mij toen wel afgevraagd, waarom ik mijn eigen veiligheid eigenlijk in de waagschaal had gesteld, en vooral of ik bij een volgende gelegenheid misschien toch maar de andere kant op zou moeten kijken, in plaats van een bedreigde conducteur te hulp schieten. Maar ja, dat soort laf gedrag zit niet in mijn aard en bovendien ben ik twee meter lang, hetgeen in lastige situaties altijd een zeker overwicht oplevert. Ook passagiers worden weleens mishandeld. In een enkel geval door een dolgedraaide conducteur, maar in veruit de meeste gevallen door medereizigers, die onder invloed verkeren van drank of drugs. Dat is heel vervelend. Met name omdat je een trein niet zomaar even uit kan lopen, zoals dat in bijvoorbeeld een café waar een vechtpartij losbarst, wel het geval is. Daarom moeten de spoorwegmaatschappijen alles op alles zetten om de veiligheid te verbeteren. Deze week was bij Pauw en Witteman een schrijnend voorbeeld te zien. Een reiziger werd mishandeld, zowel de spoorwegpolitie als de conducteur kwamen te laat aankakken, het slachtoffer werd door de spoorwegpolitie slecht behandeld en om de blamage compleet te maken raakte bij de NS de brief waarin die meneer zijn beklag deed ook nog zoek. Een regelrechte afgang voor reizigersdirecteur Ingrid Thijssen die bij Pauw en Witteman dus volkomen terecht werd afgeserveerd, gewoon omdat ze geen goed verhaal had. Maar het blijft een feit, dat je ook het risico loopt, op straat te worden mishandeld door een paar doorgesnoven randdebielen. Of op het sportveld. In het winkelcentrum. Overal.

Dan diefstal. Je kunt overal worden beroofd of gerold. In het restaurant. In de concertzaal. In de rij bij de supermarkt. En dus ook in de trein of op het station. Waar veel mensen op een kluitje bij elkaar zijn is het een waar jachtterrein voor dieven en zakkenrollers. Dus ook in de trein. Maar soms gebeurt er iets, waar ik wel blij van word. Daarom eindig ik dit betoog met woorden van waardering. Voor Dirk-Jan Grootenboer en Evelien Joosten. Toen op het station van Dordrecht een zakkenroller zich wist los te rukken van de spoorwegpolitie, een ruit intrapte en de trein uit vluchtte, zetten deze twee reizigers de achtervolging in, hielden de zakkenroller bij het station weer aan en droegen hem over aan de politie. Kijk: je kan uren doorkakelen over veiligheid. Je kan er een pak briefpapier over volschrijven. Of er, zoals ik, een columnpje aan wijden. Maar er gewoon in de praktijk iets aan doen, dat is toch het beste. Groot compliment dus voor Dirk-Jan en Evelien. Mensen als zij, daar moesten we er meer van hebben. Ook in het OV!