Paftax? Een debat

Opnieuw laait de discussie op over de vraag, of rokers extra moeten betalen voor de dekking van ziektekosten. Driek Oplopers en Bakoenin gaan in debat.

Hoi Bakoenin. Ze hebben volkomen gelijk. Punt.

Maar ja, dit statement zou wel een heel erg korte discussie betekenen, dus laat ik er maar wat meer woorden aan vuilmaken. Dat idee om rokers meer te laten bijdragen aan de kosten van de gezondheidszorg bevalt me wel.

Een vriend van me heeft een koophuis dat werd getroffen door een schoorsteenbrand. De brandweer was er snel bij, dus de schade bleef beperkt. Maar voordat de verzekering de schade vergoedde, moest die vriend wel aantonen dat hij zijn schoorsteen regelmatig had laten vegen. Niet onredelijk. Je verzekert je ergens voor, maar dat betekent niet dat je dan ontheven bent van de plicht om goed voor het verzekerde object te zorgen.

Een treffende vergelijking. De longen als de schoorsteen van het lichaam. En het lichaam als verzekerd object bij het Gouden Kruys Zorgverzekeringen. Ook die verzekeraar mag van je verlangen dat je een beetje goed voor het verzekerde object zorgt. Maar hoe je dat nu moet controleren? Ik weet het niet. Naast Meld Misdaad Anoniem ook een Meld Roken Anoniem? Huisbezoeken van verzekeringsagenten, op jacht naar gebruikte asbakken? Trouwens, hoe zit het met de kosten van een kapotgezopen lever? Wodakapolitie? Of de gevolgen van onveilige seks? Condoomtoezicht?

Hey Driek

Bedoel je dat iemand die longkanker krijgt moet aantonen dat het niet door het roken komt? Dat kan hij of zij natuurlijk niet. Maar het Gouden Kruys kan ook niet aantonen dat de longkanker door het roken komt en niet door de luchtvervuiling. En wat komt er na het roken? 

Het gaat er in dit geval om dat mensen die roken en drinken een hogere eigen bijdrage gaan betalen. Hoe gaat dat in zijn werk? De mensen moeten natuurlijk een lijst invullen voor het Gouden Kruys, waarop ze kunnen aankruisen wat ze wel en niet doen. Maar wat nu als iedereen bij de vragen 'rookt u'?' en 'drinkt u alcohol? als antwoord 'nee' invult, omdat men weet dat er anders een hogere bijdrage wordt gevraagd. Hoe gaat de verzekering dat controleren? Bij het GAK had je vroeger inspecteurs die iemand stiekem volgden om te kijken of ze met hun WW-uitkering niet gingen werken. Maar die deden dat niet uit zichzelf, maar altijd naar aanleiding van een tip. Gaat straks de helft van Nederland de andere helft verklikken? Gaat de buurman mij observeren om te zien of ik lege wijnflessen naar de glasbak breng, terwijl hij weet dat ik 'nee' heb ingevuld bij de vraag of ik drink? Gaan mensen die niet roken en drinken minder betalen? Vast niet. Wat te doen met sporters? Als je voetbalt, loop je het risico van een blessure. Moet op het formulier ook de vraag worden gesteld of iemand wisselende contacten zonder condoom heeft met het oog op aids? Hoe gaan ze dat controleren?

Nee, ik vind niet dat ze gelijk hebben, Driek.  

Okee, Bakoenin, het is best lastig inderdaad, want onlangs werd door Claudia de Breij nog glashard aangetoond waarom wij een land vol NSB’ers zijn. Gluren en klikken, dat is iets, waar wij heel erg goed in zijn. Maar ik neem je even mee terug in de tijd. Vroeger was ik ambtenaar. In de straatarme jaren-80. Toen werden niet de rokers, maar de ambtenaren gebruikt om 's lands financiële gaten op te vullen. Een loonverlaging. Die werd gewoon op je loonstrookje vermeld. Weet je hoe die salariskorting werd genoemd? Solidariteitsheffing. Wát een hufterige benaming. Solidariteitsheffing. Schei toch uit! Maar het geeft natuurlijk wel de oplossing. Naast de accijns ten behoeve van de schatkist, kan er natuurlijk op ieder pakje sigaretten, sigaren of tabak nog een extra heffing worden geheven: long-, hart- en vaatheffing. Dat geld gaat in de ziekteverzekeringspot. Hoef je ook de buurman niet te verlinken. Drank: idem. Op de prijs van een fles alcoholpret hef je niet alleen accijnzen, maar ook levergeld. Skivakantie: gipstoeslag. Hamburgergigant of frituur: cholesterolretributie.

Maar inderdaad, ik draaf door. Ik probeer je toch te overtuigen, Bakoenin. Spring over je weerzin, en geef eens aan, waar volgens jou de grens ligt?

Nou Driek. Die accijns op tabak is ook nu al vrij hoog en we zouden dan Noorse toestanden krijgen als het om alcohol gaat. Maar ik zie dat geld niet naar de ziekteverzekeringen gaan, hoor. Dat pikt gewoon de schatkist in en de eigen bijdrage en premie gaan dan nog omhoog. De solidariteitsheffing in de zorg is nu al hetzelfde als in jouw tijd als ambtenaar. Ik ben nooit ziek omdat ik onder andere mijn lichaam goed verzorg, maar betaal net zoveel premie als iemand die dat niet doet en heb daarover niets te zeggen. Toch hoor je mij niet roepen dat daarom de eigen bijdrage voor mensen die ongezond leven hoger moet zijn. Waarom niet? Omdat ik ook aan mijn vrijheid hecht en niet graag door een leger aan verzekeringsinspecteurs word gecontroleerd. Stel, dat ik straks wel zorg nodig heb; hoe toon ik dan aan dat het niet door te veel bewegen op hoge leeftijd komt? Ik heb mensen gezien die net voor de finish van een hardloopwedstrijd gereanimeerd moesten worden en daarna dus eventueel zorg nodig hadden. Wat doet het Gouden Kruys dan in zo'n geval? Stel dat de man ook nooit ziek was. Is het dan toch 'eigen schuld, dikke bult'? 

Jouw oplossing met die accijnsverhogingen op wat je opnoemt gaat echt te ver. Denk dan ook aan koekjes, chocola, moorkoppen, gebak, pindakaas, suikerspinnen, aardappels en ga zo maar door. Hoge prijzen met Sinterklaas, Kerst en Pasen op alle zoetigheid. Het is niet te doen. Ik zou het zo laten als het is, maar bijvoorbeeld mensen die preventief werken een lagere eigen bijdrage laten betalen of (nog beter) een lagere premie, want dan stimuleer je de mensen juist meer om voor hun eigen gezondheid te zorgen dan door ze op kosten te jagen. Daar krijgen ze stress van en dat is niet goed voor de gezondheid.

Tsja, Bakoenin,

Weet je? Honderd procent eerlijk bestaat niet. Nooit. Dat geldt dus ook voor dit probleem. Kijk nou eens naar de wegenbelasting en de accijns op benzine. Die brengen meer op dan wat er wordt uitgegeven aan de bouw en het onderhoud van wegen. De rest gaat in de schatkist, en komt zo via een omweg ten goede aan de bestrijding van zaken als gezondheidseffecten door uitlaatgassen en ziekenhuisopnames door ongelukken. En door jouw antwoord wordt duidelijk, dat het inderdaad moeilijk is om aan te geven waar de grens nu precies ligt. Een toeslag op een pakje sigaretten? Hamburgers extra duur? Die chocoladereep ook? Roltrappen die het alleen maar doen als je er een eurodubbeltje ingooit omdat traplopen gezonder is?

Maar gelukkig zijn er ziektekostenverzekeraars die goed gedrag gewoon belonen. Dan kan je goedkoop sporten, of je wordt geholpen bij het stoppen met roken. Voor alles geldt, dat het heropvoeden van mensen een kwestie is van zowel straffen als belonen. Ik heb geen kinderen, maar ik vind het prima dat een deel van mijn belastinggeld wordt besteed aan onderwijs en kraamzorg. Ik betaal mijn opleidingen zelf, maar ik heb er geen moeite mee dat een deel van de door mij betaalde gemeentebelasting wordt besteed aan een cursus typen voor allochtonen in het buurthuis. Maar ik heb er wel moeite mee, de longmedicijnen van een verstokte roker te betalen, of die nieuwe lever voor dat hardnekkige drankorgel. Eén ding is mij wel duidelijk: het valt niet mee om de ideale oplossing voor het probleem ‘solidariteit versus de plicht om goed voor jezelf te zorgen’ te vinden.

Driek, ik ben het in veel gevallen met je eens. Dat dubbeltje om met de roltrap te gaan bijvoorbeeld, lijkt mij ook wel wat. Maar dan ook de lift betalen, want anders gaat iedereen met de lift. Dat gaat dan wel weer ten koste van rolstoelgebruikers. Of zitten die in een rolstoel vanwege Obesitas door eigen schuld? En hoe weet je dat? 

Maar laten we eens teruggaan naar de kern van onze discussie. De Raad voor de Volksgezondheid komt met een advies waarin staat dat mensen die roken en drinken mee moeten gaan betalen om de zorgkosten te drukken. Wie ongezond leeft moet daarvoor betalen, vindt men. Maar de meeste mensen in Nederland leven ongezond. In Nederland wordt jaarlijks ongeveer € 505.000 uitgegeven aan ernstig overgewicht. De indirecte kosten vanwege bijvoorbeeld ziekteverzuim worden geschat op 2 miljard per jaar. Hoezo alleen maar duurder roken en drinken? 

Ik zeg dat het Gouden Kruys en ook de Raad voor de Volksgezondheid zich veel beter kunnen richten op preventie. Beloning werkt altijd beter dan straf. En denk maar niet dat het de schatkist niets oplevert, want als je die 2 miljard per jaar voor de indirecte kosten van overgewicht alleen al kunt terugbrengen tot 1 miljard dan scheelt dat al enorm.

Ik denk wel dat je het met me eens bent als ik zeg dat we gezond leven moeten stimuleren. En als je dat doet dan ga je ook al ongezond leven tegen. Dus we zijn het eens over ziektekostenverzekeraars die goed gedrag belonen. Laten de andere ziektekostenverzekeraars dat overnemen en het advies van de Raad van de Volksgezondheid kan de prullenbak in.

Tot zover Driek en Bakoenin. Lezer, geef jouw mening in de comments!